Atvinnukafarar sinna sínum verkefnum undir vatnsyfirborði en verkefnin geta verið af ýmsum toga og er oft um einhvers konar sérhæfingu að ræða. Atvinnuköfurum er gjarnan skipt niður í þrjá flokka:
- Iðnaðar-atvinnukafara sem starfa einkum við viðgerðir og verðmætabjörgun.
- Starfstengda kafara þar sem köfun er hluti af starfstengdri þjálfun til dæmis slökkviliðsmenn, lögregla og rannsóknarkafarar.
- Atvinnu-sportkafara sem starfa einkum við að kenna áhugafólki sportköfun og leiðsegja ferðafólki neðansjávar.
Hluti verkefna kafara á sér stað á þurru landi við undirbúning köfunar og til öryggis fyrir þá sem eru að vinna neðansjávar.
Störfum atvinnukafara fylgja oft ferðalög og geta verkefnin verið fjölbreytt, hvort tveggja innan lands sem utan. Starfsheitið er lögvarið á Íslandi og því getur enginn annar en sá sem hefur tilskilin réttindi kallað sig atvinnukafara.
Skortur er á íslenskum atvinnuköfurum með F og D réttindi, til dæmis í tengslum við fiskeldi í sjókvíum og hjá ferðaþjónustufyrirtækjum sem bjóða upp á köfunar- og snorkel ferðir.
Helstu verkefni
- verklegar framkvæmdir í höfnum, holræsum og skipum
- viðgerðir neðansjávar fyrir fiskeldisstöðvar og sjávarútveg
- bjarga verðmætum úr sjó eða vötnum
- leitar- og björgunarstörf
- ljósmyndun og kvikmyndataka
- kennsla og leiðsögn
- hafrannsóknir
- fornleifarannsóknir
Hæfnikröfur
Í starfi sem kafari er mikilvægt að geta unnið sjálfstætt og af nákvæmni. Í starfinu er líklegt að mæta óvæntum áskorunum sem krefjast aðlögunarhæfni, til dæmis í aðstæðum þar sem pláss er lítið og birtuskilyrði slæm. Einnig þurfa kafarar að geta unnið vel í hópi með öðrum.
Kafari þarf að vera í góðu andlegu og líkamlegu formi og geta ýmsir sjúkdómar og kvillar hamlað því að hægt sé að verða kafari.
Gátlisti fyrir þá sem hyggja á nám í atvinnuköfun:
Eru réttindi skólans viðurkennd af Samgöngustofu?
Hvar gilda réttindin?
Er ég með nægilega góða heilsu til köfunar?
Eru bólgur í eyrum?
Sé ég og heyri nægilega vel?
Er ég í nægilega góðu líkamlegu formi?
Er ég í nægilega góðu andlegu formi?
Eru einhverjir kvillar sem geta hamlað köfun?
Um köfun á vef Samgöngustofu
Sportkafarafélag Íslands
Námið
Til að mega stunda atvinnuköfun þarf að ljúka sérstöku köfunarprófi.
Iðnaðaratvinnuköfun er ekki hægt að læra hér á landi en margir iðnaðarkafarar hafa sótt menntun til Skotlands eða Noregs. Hægt er að fara í gegnum mörg stig þjálfunar þar sem þekking og þjálfun eykst með hverju stigi. Hægt er að öðlast grunnréttindi og síðar bæta við sérhæfingu á borð við:
Rafsuðu í kafi
Mettunarköfun á ótakmarkað dýpi
Köfun með aðflutt loft
Margir erlendir skólar gefa út alþjóðlega viðurkennd atvinnuköfunarréttindi. Sum réttindin gilda svæðisbundið til dæmis bara í Evrópu eða í Asíu. Mikilvægt er að kynna sér hvar réttindin gilda áður en farið er í nám.
Starfstengd köfunarréttindi krefjast sérstakrar þjálfunar. Námskeið hafa verið haldin hér á landi. Oftast eru það lokuð námskeið ætluð afmörkuðum hópi nemenda frá ákveðnum vinnustöðum. Mörg starfstengd köfunarnámskeið sem kennd eru hér á landi eru ekki alþjóðlega viðurkennd þótt stuðst sé við námskrá viðurkenndra erlendra skóla.
Atvinnu-sportkafararéttindi er hægt að öðlast hér á landi hjá sportköfunarkennurum.
Námið hefst með því að læra sportköfun en bæta svo við námskeiðum til að öðlast rétt til að læra fyrsta stig atvinnusportköfunar. Til þess að öðlast þann rétt þarf að hafa lokið 60 skráðum köfunum. Við lok námskeiðs má sækja um atvinnukafararéttindi F hjá Samgöngustofu og titilinn Dive Master. Kafarinn getur bætt við sig kennsluréttindum til þess að fá réttindi D hjá Samgöngustofu og titilinn Open Water Dive Instructor.
Atvinnusportkafararéttindi eru gefin út af alþjóðlega viðurkenndum köfunarsamtökum sem hafa ISO-staðlaða kennsluskrá. Kafarar með þessi réttindi geta starfað við ferðamannaköfunarþjónustu frá 18 ára aldri í nær öllum löndum en frá 20 ára á Íslandi.
Helstu alþjóðlegu sportköfunarsamtökin sem gefa út atvinnusportköfunarréttindi:
PADI - Professional Association of Diving Instructors
SSI - Scuba Schools International
CMAS - Confédération Mondiale des Activités Subaquatiques
Samgöngustofa hefur eftirlit með þeim sem bjóða upp á námskeið í atvinnuköfun og gefur út atvinnukafaraskírteini á íslensku og ensku. Atvinnukafaraskírteini Samgöngustofu eru ekki alþjóðlega viðurkennd.
Skilyrði til atvinnuköfunar hér á landi:
Vera orðinn 20 ára
Standast með fullnægjandi hætti heilbrigðiskröfur
Uppfylla menntunar- og hæfniskröfur
Hafa gilt atvinnuköfunarskírteini útgefið af Samgöngustofu
Sex mismunandi atvinnuskírteini eru veitt:
A - heimilar mettunarköfun á ótakmarkað dýpi
B - heimilar köfun með allan búnað niður á 50 metra dýpi
C - heimilar froskköfun ("SCUBA") niður á 30 metra dýpi án afþrýstibúnaðar
D - veitir réttindi til kennslu áhugaköfunar
E - ætlað fyrir nema í atvinnuköfun
F - heimilar leiðsögu- og yfirborðsköfun með ferðamenn
G - önnur köfun
Tengd störf
